Hemoroid halk arasında daha çok basur olarak bilinen bir makat hastalığıdır. Dışkılama alışkanlığı, yaş, cinsiyet, beslenme alışkanlıkları, yaşam tarzı gibi çeşitli etkenlere bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Kendisi küçük bir sorun olmasına karşın neden olduğu ağrı oldukça şiddetli ola bir hastalıktır. Bu yazımızda hemoroidin bir türü olan tromboze hemoroid hastalığından bahsedilecektir.
Hemoroid anal kanal yani makatın iç kısmında bulunan damarsal yapıların genişleyerek makat dışına sarkmasıdır. Genişleyerek makat dışına sarkan damarsal yapılara hemoroid pakesi ya da hemoroid memeciği ismi verilmektedir.
Hemoroid makat bölgesinin aşırı baskı/basınca maruz kalmasından dolayı oluşmaktadır. En sık görülen nedenleri kabızlık ve ishaldir.
Kabızlık durumunda dışkılama sert ve zorludur. Bu nedenle hastalar tuvalet ihtiyacını giderirken ıkınırlar. Ikınmak anal kanalda bulunan damarlara baskı uygulanmasına ve süreç içerisinde makat dışına sarkmasına neden olmaktadır.
Basur anal kanalda oluşup dışarı sarkan memeciklerin durumuna göre 1ile 4 arasında derecelendirilmektedir.
1. Derece hemoroitte memecikler anal kanal içerisinde oluşmaya başlar. Ancak herhangi bir şikayete neden olmadığı ve makat dışına sarkma olmadığı için hasta tarafından fark edilemez.
2. Derece hemoroitte oluşan memecik veya memecikle dışkılama esnasında anal kanaldan dışarı çıkar. Dışkılama sonrasında kendiliğinden makat içerisine geri döner.
3. Derece hemoroitte memecikler dışkılama ile dışarı çıkar ama kendiliğinden normal konumuna dönemez. Normal konumuna dönebilmesi için el yardımı ile içeri itilmesi gerekir.
4. Derece memecikler sürekli olarak makat dışındadır. Elle içeri itilse bile normal konumuna dönemez.
Basur memeciklerinin makattan sarkması bölgedeki kaslar tarafından sıkıştırılmasına neden olur. Bu durumda makat bölgesinde şiddetli ağrı hissedilmesine neden olur. Hemoroidin tromoboze türü en çok ağrı yapan hemoroid türüdür.
Halihazırda basur problemi olan kişilerde şiddetli ıkınmaya bağlı olarak hemoroid memecikleri şişerek makat dışına sarkar. Bu duruma tromboze hemoroid (basur boğulması) denilir. Fındık kadar küçük ya da portakal kadar da büyük olabilir.
Oldukça ağrı veren bir durumdur. Tedavi edilmemesi halinde kendiliğinden zaman içerisinde geçer. Ancak şiddetli ağrıdan kurtulmak için müdahale edilebilir. Ya da evde uygulanacak yöntemlerle ağrı hafifletilebilir.
Ağrının geçmesi ıkınmaya bağlı oluşan şişkinliğinin inmesi ile alakalıdır. Şişlik yani tromboze hemoroid geçer. Ama hemoroidin kendisi müdahale olmaksızın geçmez. Şişlik ve ağrı şikayeti geçtikten sonra hemoroidin ayrıca tedavi edilmesi gerekir.
Tromoboze Hemoroid vakıaları için 3 farklı yaklaşım bulunmaktadır. Bunlar; evde ağrının hafiflemesine yardımcı olacak uygulamalar, şişliğin doktor müdahalesi ile boşaltılması ve ameliyatla hemoroidin alınmasıdır.
Basur boğulması olarak da bilinen tromboze hemoroidin, normal basurdan farklı belirtileri yoktur. Ağrı, sızlama, şişlik, kanama ve kaşıntı belirtileri görülür. Ancak bu şikayetler tromboze döneminde başta ağrı olmak üzere çok daha şiddetli olmaktadır.
Ağrının geçmesi için en etkili ve uygulaması kolay yöntem sıcak su oturması yapmaktır. Ev ortamında kolaylıkla uygulanabilir. Ağrıyı büyük ölçüde azaltır.
Sıcak oturma banyosu için bir leğene sıcak su doldurularak leğenin üzerine oturulur. Bu sayede sıcak suyun gevşetme özelliği sayesinde ağrı hafifler. Oturmayı uzun süre yapmak yerine kısa süreli ama sık aralıklarla yapılması daha rahatlatıcı olacaktır.
Ayrıca bölgesel uyuşturma etkisi olan kremlerle de ağrılı süreç daha rahat geçirilebilir. Ağızdan ağrı kesici alınması da ağrının hafifletilmesi için bir diğer yoldur.
Tromoboze vakıalarda ağrı oluşmasının nedeni doku içindeki basıncın artmasıdır. Basıncın azaltılarak ağrının düşürülmesi gerekir. Bunun için apse boşaltma işlemlerinde olduğu gibi pıhtıya küçük bir kesi yapılarak içi boşaltılır. İşlem sonrasında ağrı ortadan kalkar. Ancak hemoroid sorunu tedavi edilmiş olmaz. Hemoroidin tedavisi için ayrı bir planlama yapılmalıdır.
Makat bölgesinde ameliyat yani kesi gibi bir uygulama yapılmasının makat kaslarına zarar verme riski bulunmaktadır. Makat kaslarının zarar görmesi ise kalıcı olarak gaz ve dışkı kaçırmaya neden olabilir. Bu nedenle ameliyat en son çare olarak önerilebilir.
Ameliyatta tromboze basur kesilerek çıkarılır. Fazla doku kesilmesi gaz ve dışkı kaçırma riskine, yetersiz doku kesilmesi ise sorunun tekrar etmesine neden olabilir. Ayrıca bu vakılarda ameliyatta dışkı tutamama riski daha fazladır. Bu nedenle kendi kendine geçme eğiliminde olan bir sorunun riskli bir şekilde ameliyat edilmesi avantajlı bir durum değildir.
Tromboze hemoroide bağlı olarak oluşan şişlik geçtikten sonra hemoroidler mutlaka uygun yöntemle tedavi edilmelidir. Aksi halde hemoroid sorununuz ilerleyebilir, tromboze durumu terkar edebilir.
Op. Dr. Atilla KAYA
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi mezunu olan Op. Dr. Atilla KAYA 1986 yılından bu yana genel cerrahi uzmanı olarak hizmet vermektedir. Kıl dönmesi, hemoroid ve anal fissür gibi makat hastalıkları yanı sıra nasır, siğil ve ben tedavileri uygulamaktadır.