Bit Neden Olur, Nasıl Tedavi Edilir?

Bu makalemizde saç biti ile ilgili aklınıza gelebilecek tüm soruların en doğru cevaplarını bulabileceksiniz.

Saç Biti Neden Olur?

Bulaşıcı paraziter bir hastalıktır. Oluşmasının tek yolu parazitin gelişmiş halinin ya da yumurtalarının bir başka insandan alınmasıdır. Canlı hali veya yumurtaları yakın temas veya tarak, yastık, havlu gibi kişisel eşyaların ortak kullanımıyla taşınır.

Saç Biti Nasıl Anlaşılır, Belirtileri Nelerdir?

Teşhis bitin ya da yumurtalarının gözle saçta veya kişisel eşyalarda görülmesi ile konur. Teşhiste laboratuar tahlillerinin veya benzer uygulamaların yeri yoktur. Saç diplerine yapışmış halde sirkeler veya saçlar arasında dolaşan canlı hali görüldüğünde kesin teşhis konur.

En sık karşılaşılan belirtisi kaşıntıdır. Parazit beslenmek için deriyi delerken ve saçlar arasında gezinirken deride yaptığı his kaşıntı olarak hissedilir. Kaşıntı dışında kepeklenmede artış, ölü bitlerin dökülmesi, kaşırken tırnak arasına sirke girmesi de belirti olarak karşımıza çıkabilir.

Saçta Bit Olmadan Sirke Olur mu?

Evet bitin canlı hali olmadan sirke görülmesi seyrek de olsa mümkündür, şöyle ki; Sprey veya şampuan uygun şekilde kullanılmadıysa veya sirkeye etkili değilse canlı olanlar ölür saça yapışık sirkeler kalır, muayenede sadece sirkeler görülmüş olur.

Diğer bir ihtimal de yakın temastaki kişinin saçlarını karıştırırken sadece sirke alınıp tırnakla saça nakledilmesi ile mümkündür ama bu zor bir ihtimaldir.

Saç Biti Nasıl Bulaşır?

Parazitin kendisinin veya sirkesinin bir başka insandan alınması ile mümkündür ve şu şekilde nakillerle bulaşabilir;

Okulda, kreşte çocukların çok yakın teması sonucu saçtan saça canlı formu geçer, pire gibi sıçramadığı için mutlaka kafanın kafaya değecek kadar yakınlaşması gerekir. (5)

Ortak tarak veya saç fırçası kullanılıyorsa sirkelerin tarağa veya fırçaya oradan da diğer kişiye geçmesi ile oluşur.

Tek yastıkta yatılırsa bit yastığa düşüp yastıktan diğer kişinin kafasına geçer.

Baş biti dışındaki gövde bitleri ayrıca kıyafet aracılığı ile de geçer.

Saç Biti Nasıl Geçer, Ne İyi Gelir?

Tedavi için bir çok ilaç geliştirilmiştir. Bunlar arasında en başarılısı Pedikap Settir ve biti %100 öldürmesinin yanı sıra bir yıl bitten korumaktadır.

Eskiden uygulanan gaz yağı sürmek, lavanta yağı sürmek gibi uygulamalar başarısızlıkları ve uygulama zorlukları sebebiyle tamamen terk edilmiştir. Yine benzer şekilde çeşitli tablet tedavileri (Bactrim Tablet , Andazol Tablet gibi) uygulanmışsa da yan etkileri ve düşük başarı yüzdeleri sebebiyle günümüzde uygulanmamaktadır. (2)

Günümüzde tedavide kullanılan iki grup ilaç vardır.

1- Böcek zehri içeren kimyasal etkili ilaçlar (permetrin grubu) deriden emilebilmeleri risk oluşturmaktadır (1).

2- Bitin solunum borusunu tıkayıp boğarak yani fiziksel etkili ilaçlar (silikon grubu) (3).

Zehir İçeren Bit İlaçları

Yıllar içinde bitin bu zehirleri tanıyıp onlara karşı direnç geliştirmesi sebebiyle başarıları giderek düşmüştür. Parazitin sinir sistemini bozup felç olmasını sağlayarak etkili olurlar, etkileri % 70-80 civarıdır, % 20- 30 direnç geliştiği için etkisiz kalırlar. Küçük bir ihtimalle kullanıcısında da zehirlenme belirtilerine neden olduğu için anne babalar tarafından pek tercih edilmemektedir. Sprey, krem ve şampuan formunda ilaçlar vardır. En yaygın bilinenleri şunlardır. Zentiva, Anti-bit, Kwellada, Setrin, Zalvor, Anti skab. Bunlardan Anti-bit sumitrin diğerleri permetrin içerir. Boğarak kesin etkili olan grup ilaçlara kıyasla daha ucuz olmakla birlikte etkisi de azdır.

Silikon İçeren Bit İlaçları

Bunlar dimetikon ve siklometikon içerir. Parazitin solunum yolunu tıkayıp nefes alamadığı için ölmesini sağlarlar. Nefes borusunu tıkadığı için parazitin direnç geliştirme şansı yoktur bu sebeple bu grup ilaçlar % 100 etkilidir.

Dimetikon yani silikon içeren spreyler ve şampuanlar % 100 başarılı olduğu gibi koruma amacıyla da kullanılırlar. Bu grupta Türkiye’de en çok reçete edilen ilaç Pedikap Settir. Pedikap Set gerek bitleri gerekse sirkeleri % 100 öldürdüğü gibi özellikle okul yaşındaki çocuklarda önemli olan tekrar bulaşmaya karşı da bir yıl koruma sağlamaktadır.

Saç Biti İlacı İşe Yarar mı?

Evet işe yarar. Bitkisel adıyla satılan işe yaramaz ürünler bir kenara bırakılırsa çağdaş ilaçlar olan, zehir içermeyen silikon grubu % 100 oranında, eskiden beri kullanılan zehir içerenler % 70-80 oranında bit ve sirkelerden arınmayı sağlar. Tabi burada kullanıcının dikkatli kullanması ve saçları tarayarak iyi temizlemesi gerekir.

Uzun Saçtan Bit Nasıl Temizlenir?

Çok eski yıllarda uzun saçta temizlikle uğraşmak yerine saçı sıfır numara kestirerek tedavi edilmeye çalışılırdı. Saçık çok kısa kesilmesi özellikle kız çocukları için çok rahatsız edici olmakta ve bütün mahalleye “bitlendiğini” reklam etmiş olurdu. Son yıllarda geliştirilen etkili ilaçlar ve kaliteli taraklarla saçı kısaltma gereği kalmamıştır.

Uzun saçtan bit şöyle temizlenmelidir;

Pedikap sprey uygun şekilde kullanıldıktan sonra hafif nemli saç küçük beliklere ayrılır, metal tarakla dipten uca kadar taranarak ölü bitlerden ve sirkelerden arındırılır. Temizlemede en etkili yol metal tarakla dikkatle taramaktır. Saçlar küçük gruplar halinde temizlenir, temizlenen grup ayrılır, böyle bölüm bölüm temizlenerek hiç kalmadığından emin olunur. Özellikle kulak arkası ve ense bölümüne dikkat edilmelidir.

Bit Saç Döker mi?

Hayır, her ne kadar deriyi delerek beslense de gerek deriye gerekse saç köküne herhangi bir zarar vermez. Bitlenen kişide saç dökülmesi de varsa bu şu şekilde izah edilebilir; aşırı kaşınma sebebiyle saçlarda kırılma olur, kişi bunu dökülme gibi algılanır, oysa bu dökülme değil kırılmadır.

Saç Biti Önlenebilir mi, Gelmemesi İçin Ne Yapılır?

Evet önlenebilir. Önleme amacıyla satılan toka, kurdele, kolye gibi ürünler olsa da bunlar beklenen sonucu vermez. Bir yıllık korunma sağladığını iddia eden tek ilaç Pedikap Settir. En etkili yaklaşım Pedikap setin içinden çıkan spreyle tedavi yapıp devam eden dönemde 2 haftada bir defa Pedikap Şampuan kullanmaktır.

Bunun yanı sıra kaynağın kurutulması da önemli bir önlemdir. Mesela evde bir kişide varsa en kısa sürede tedavi edilmeli ve bu dönemde evdeki diğer bireyler kontrol edilmelidir. Yine bun benzer şekilde çocuğun sınıfında bitlenmiş çocuk varsa tedavi olana kadar izin verilmelidir.

Saç Biti Nasıl Temizlenir?

Öncelikle canlı bitleri ve sirkeleri öldürecek sprey kullanılır. Sprey seçiminde sonrası bir yıl koruma sağlayan Pedikap Set almak “tekrarlar mı?” tereddütünü de ortadan kaldırmış olur.

Sprey uygun şekilde kullanıldıktan sonra temizliğin ikinci önemli aşaması saçların arındırılmasıdır. Saçlar 8-10 bölüme ayrılır her bölüm ayrıntılı bir şekilde metal tarakla hiç sirke kalmayacak şekilde taranır. Tarama işlemi nemli saça yapılırsa daha kolay temizlenir.

Tekrarı engellemek için tedavi döneminde kişinin yastık, tarak gibi kişisel kullanım malzemeleri de temizlenmelidir.

Saç Boyası Biti Öldürür mü?

Hayır saç boyası bit tedavisi için etkili ve yeterli değildir, boya uygulama işlemi esnasında bir kısmı ölse ya da saçtan uzaklaşsa da tam bir tedaviden söz etmek mümkün değildir.

Saç Biti Kimlerde Görülür?

Atalarımız “pire itte, bit yiğitte görülür” demiş olsa da bitlenmek için yiğit olma şartı yoktur, parazitin kendisini ya da yumurtasını alan herkeste görülebilir. Her ne kadar vücut biti kişisel hijyenine dikkat etmeyenlerde sık görülse de baş biti böyle değildir.

Herkeste olabilir. Kreş veya okulda bir kişide bit varsa ve tedavi edilmezse haftalar içinde tüm sınıfa bulaşmış olur. Sınıftaki çocukların cinsiyeti, ailesinin ekonomik durumu veya temizliğe dikkat ediyor olması bunu değiştirmez.

Bit Tekrarlar mı?

Evet bit tekrarlayabilir, tekrarlaması için sebepler şunlardır;

• Tedavide yeterince etkili ilaç kullanılmamıştır.
• Uygun tarak kullanılmamıştır.
• Bit temizliği yeterli yapılmamıştır.
• Kaynak olan yakındaki kişinin tedavisi yapılmamıştır ve yeniden alınmıştır
• Kişisel kullanım malzemeleri temizlenmemiştir.
• Tekrarından korunmanın en pratik yolu ilaç alırken Pedikap Set şeklinde hep tedavi eden hem de sonrası bir sene boyunca koruma sağlayan ürünleri tercih etmektir.

Bitlenmenin Temizlikle İlgisi Var mıdır?

Vücut biti temizlikle yakından ilgilidir, kişisel temizliğine dikkat etmeyenlerde daha sık görülür ve daha zor tedavi edilir ama baş biti için aynısını söylemek doğru değildir. Başta görülenin temizlikle ilişkisi yoktur. Titiz insanlarda da aynı sıklıkta rastlanmaktadır.

Ortak Kullanılan Eşyalar Nasıl Temizlenir?

Bitin bulunduğu bölgeye göre değişir. Baş bölgesinde kullanılan kişisel eşyalar tarak ve fırça gibi eşyalar sıcak suyla yıkanıp gözle kontrol edilerek temiz olduğundan emin olunursa yeterlidir.

Vücut biti dikiş hatlarına yumurta bıraktığı için tam temizlendiğinden emin olunamaz bu sebeple ya tüm kıyafetler özellikle de iç kıyafetler 90 derece suyla yıkanıp sıcak ütüyle ütülenmeli veya tüm kıyafetler hava kaçırmayan bir naylon poşete koyup bir hafta açmadan bekletilmelidir. Parazitler bir haftada açlık ve havasızlıktan ölür.

Saç Bitinin Bitkisel Tedavisi Olur mu?

Bu amaçla çeşitli ürünler kullanılsa da başarıları yok denecek kadar düşüktür, bilimsel tedaviler uygulamak daha doğru bir yaklaşımdır. Özellikle % 100 başarıyla tedavi eden siklometikon ve dimetikon içeren bit ilaçları içilse bile zarar vermediği için güvenle kullanılabilir, bu kadar zararsız bir ilacın yerine faydası tartışılır bitkisel ürünler kullanmak vakit kaybına neden olur. (4)

Bit tedavisi için bitkisel öneriler

• Limon kabuğu yağı
• Hindistancevizi yağı
• Lavanta yağı
• Zeytin yağı
• Aloavera jeli
• Sirke (tercihen elma)
• Mayonez
• Sarımsak
• Vazelin

Bit Tedavi Merkezi

Çok uyanıkça düşünülmüş bir yaklaşımla birileri tedavi merkezi açmış. Sitesi incelendiğinde profesyonelce hazırlanmış videolar ve söylemler var. Mesela FDA onaylı deyip bu onayı çok önemli bir şeymiş gibi öne çıkarttıkları saç ısıttıkları alet aslında her evde bulunan fön makinesinden farksız bir alet. Kullandıkları sprey de piyasada yaygın olarak satılan bit spreyleriyle aynı içeriğe sahip bir sprey.

“Parası çok, araştırma yeteneği kıt” kişilere yüksek ücretlerle hizmet sunulan böyle yerlerden hizmet almak yerine çocuğunuzun her gün taradığınız saçını biraz daha dikkatli taramanız yeterli.

Referanslar

1- ÖZSÜREKÇİ, U. D. Y. Bit Enfestasyonları. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 10(3), 38-43.

2- Van der Rhee, H. J., Farquhar, J. A., & Vermeulen, N. P. (1989). Efficacy and transdermal absorption of permethrin in scabies patients. Acta dermato-venereologica, 69(2), 170-173.

3- Özkan, Ö., Hamzaoglu, O., & Yavuz, M. (2015). The prevalence and management of pediculosis capitis in Turkey: a systematic review. Türkiye Parazitolojii Dergisi, 39(2), 135.

4- Limoncu, M. E., Balcıoğlu, İ. C., Oyur, T., Zeybek, G., & Zeybek, U. (2017). Türkiye’deki Bazı Endemik Bitkilerin Uçucu Yağ Komponentlerinin Pedikülosidal Aktivitelerinin in vitro İncelenmesi. Turkiye Parazitol Derg, 41, 208-13.

5- Kaya, Ö. A., ELMACIOĞLU, S., Önlen, C., Çelik, E., & Zerek, A. HATAY’DA BİR İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRENCİLERİNDE PEDİCULUS CAPİTİS GÖRÜLME SIKLIĞI. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Dergisi, 8(30), 1-