Pişik Neden ve Nasıl Olur, Nasıl Tedavi Edilir?

Hastanın yaşına göre neden ve nasıl olduğu değişmektedir yani çocuklarda farklı sebeple erişkinde farklı sebeplerle olmaktadır. Diaper dermatiti de denmektedir ve önlenebilir bir hastalıktır (1)

Bebekte Pişik Neden Olur?

• Yetersiz temizlik
• Yeterince sık temizlememe
• Yetersiz havalandırma
• Uygun olmayan bez kullanımı
• Seyrek bez değiştirme

Bebek cildi daha zarif ve dayanıksızdır, dışkı ve idrar gibi tahriş edici etkileri olan salgı ve extreksiyonlar bebeğin derisini tahriş eder, etki devam ederse bu durumda tahrişten öteye geçip yara haline gelebilir. Şunlara dikkat edilmezse pişikle karşılaşmak kaçınılmazdır.

Erişkin Pişikleri

Bebeklerdekinden farklı sebeplerle ve şekilde olur. Genellikle ek bir hastalığa bağlı olarak gelişir. Pişiğe neden olan hastalıklar;

Fistül, anüsün yanında deri ile bağırsak arasında kanal oluşur, kanal bağırsaktan sürekli kirlendiği için sürekli akıntı olur. Akıntının deriyi eritme ve zarar verme etkisi olduğu için deri tahriş olur.

Anal dermatit (mayasıl), deri çok hassaslaşır ve bu hassasiyet fazla salgı olmasına neden olur, bu salgı deriyi tahriş eder.

Kondilom (makat siğili), HPV, virüs deriyi dayanıksız hale getirir. Deride çıkıntılar yapar bunlar deride ıslaklık ve kokuya neden olur. Bu ıslaklık pişiğe neden olur.

En İyi ve Etkili Pişik Kremi Nedir?

En iyi demek için kullanılacak ürün tercihen şu özelliklerden en fazlasına sahip olmalıdır.

• Alerjik reaksiyonu azaltmalı
• Bariyer özelliği olmalı
• Mikrop öldürücü olmalı
• Mantarı tedavi etmeli
• Cildi yatıştırmalı
• Can yakıcı olmamalı

Tüm bu özellikler düşünüldüğünde;

Erişkinlerde yaygın kullanılan kortizonlu kremler alerjik reaksiyonu engeller, cildi yatıştırır ama mikropları öldürmez, mantarı öldürmez, bariyer özelliği taşımaz. Erişkin pişiklerine özel geliştirilmiş Pruzon Merhem içeriğindeki bitkisel kortizonla alerjik reaksiyonu engeller, TTO ile mikropları ve mantarları öldürür, çinko oksit ile bariyer oluşturur.

Çocuk pişiklerinde kortizonlu ürünler önerilmez, sıradan pişik kremleri de sadece cilt yatıştırıcı özelliğe sahiptir, alerjik reaksiyonu azaltmaz, mikrop öldürmez ve mantarı tedavi etmez bu sebeple yetersiz kalabilir.

Genel olarak değerlendirildiğinde Pruzon merhem içerdiği bitkisel aktiflerle en iyi sonuç verecek ürün denebilir. Kutalin Krem de pişik için en sık önerilen kremdir ama alerjik reaksiyona etkisi yoktur daha çok bariyer etkisi, mikrop ve mantar öldürme etkisi ve iyileştirmeyi hızlandırma etkisi sebebiyle tercih edilebilir.

Pişiğe Ne İyi Gelir?

Pişiğin düzeyine göre hafif vakalarda zeytinyağı (2), sıradan pişik kremleri, kantaron yağı iyi gelir ancak ilerlemiş vakalarda bunlar yetersiz kalır bu durumda tercihen Pruzon Merhem veya Kutalin krem kullanılmalıdır. Diğer bir yaklaşım da şöyle olabilir ilk 3-5 gün kortizonlu krem kullanılır, kortizonlu kreme daha fazla devam edilemeyeceği için sonraki günlerde zeytinyağı, kantaron yağı veya sıradan pişik kremi kullanılabilir.

Yetişkinlerde Pişik Nasıl Geçer?

Makat bölgesinde aşırı terlemeye bağlıysa botilismus enjeksiyonu ile terleme kesildiğinde pişik kendiliğinden iyileşir.

Mayasıl kaynaklı ise mayasılın tedavisi yapıldığında kendiliğinden düzelir.

Fistül, kondilom gibi akıntı yapan hastalıkta oluşan akıntıya bağlı olarak geliştiyse yine temel sorun olan fistül veya kondilom tedavi edildiğinde kendiliğinden düzelir.

Bunların dışında aşırı sıcaklara bağlı oluyorsa bu durumda geniş iç çamaşırı ve geniş pantolon giyilerek kalça aralarının havalanması sağlanır, gün içinde kalçaların arasına kağıt havlu sıkıştırarak nem alınırsa, pişiğe neden olan turşu, baharat, acı gibi gıdalar tüketilmezse yine kendiliğinden düzelir.

Tüm bunlarla düzemezse en etkili ilaç Pruzon merhemdir, 2.-3. Gün ciddi rahatlama sağlanır, bu arada yine sebep olabilecek şeyle gözden geçirilmelidir. Erişkin pişiklerinde Kutalin Krem de kullanılabilir ancak Pruzon merhem daha başarılıdır.

Bebeklerde Pişik Nasıl Geçer?

Öncelikle olabilecek nedenler ortadan kaldırılmalıdır. Sebep ortadan kaldırılırsa kendiliğinden düzelir. İyileşmeyi hızlandırmak için hafif vakalarda zeytinyağı gibi bariyer oluşturan doğal ürünler kullanılabilir ancak ileri düzeyse ve bu yapılanlarla düzelmiyorsa etkili pişik kremi kullanılmalıdır. Pruzon en kısa sürede cevap alınan ilaçtır.

Pişik Kaç Günde Geçer?

Buna rağmen 2-3 günde anlamlı gerileme yoksa o zaman ilaç başlanmalıdır. Pruzon merhem kullanmaya başlandığını ertesi gün olumlu değişiklikler başlar 4-5 günde tama yakın geçer. Tabi bu arada işi tamamen Pruzon a bırakmayıp bebeğin altı sık değiştirilmeli, uygun ortam hazırlanıp sıkça havalandırılmalıdır. Bu şekilde yaklaşılırsa tekrarı da engellenmiş olur.

Pişik Nerelerde Olur?

En çok tahrişe neden olan sebep dışkı olduğu için en sık görüldüğü yer anüs etrafıdır. İkinci sıklıkta tahriş gücü olan şey idrardır ve ikinci sıklıkta kız çocuklarının cinsel organında görülür.

Bunun dışında daha seyrek olarak yoğun terleme alanları olan ve yeterli havalanamayan kasık araları, koltuk altları, erişkinlerde meme altları, kilolu bebek ve erişkinlerde boyun bölgesinde de görülebilir.

Kantaron Yağı Pişiğe İyi Gelir mi?

İyi bir bariyerdir, sebep olan dışkı veya idrarın deri ile temasını engelleyerek iyileşme sağlar. Kantaron yağının bariyer etkisi yanı sıra derin pişiklerde oluşan yaraları iyileştirme etkisi de vardır.

Zeytinyağı Pişiğe İyi Gelir mi?

Zeytinyağı da kantaron yağı gibi deride koruyucu bir bariyer tabakası oluşturur. Bu bariyer deride tahrişe neden olan pişik sebebinin bu etkisini engeller. İyileştirici etkisi kantaron yağı kadar iyi değildir. Sıkça hastalanan çocuklarda sürekli zeytinyağı kullanmak pişiğin tekrarını engelleyebilir.

Pişik Pudrası İyi Gelir mi, Nasıl Kullanılır?

Pudra çok yüksek oranda nem ve ıslaklık tutma gücüyle pişikte iyi gelir ancak pudranın kendisi çocuklarda ve bebeklerde pudra zatüresine neden olabilmektedir (3). Bu sebeple çok tercih edilmemelidir. Bunun yerine doğal yağlarla korunmaya çalışılmalı pişerse Pruzon merhemle tedavi edilmelidir. Uzun süreli tedavi gerekecekse Kutalin Krem daha doğru tercih olur çünkü Kutalinde enfeksiyon nedeni olan bakteri, mantar ve virüsleri öldüren klorheksidin adlı madde de vardır (4).

Referanslar

1-) Merrill, L. (2015). Prevention, treatment and parent education for diaper dermatitis. Nursing for women’s health, 19(4), 324-337.

2-) Nield, L. S., & Kamat, D. (2007). Prevention, diagnosis, and management of diaper dermatitis. Clinical Pediatrics, 46(6), 480-486.

3-) Shin, H. T. (2005). Diaper dermatitis that does not quit. Dermatologic therapy, 18(2), 124-135.

4-) Bonifazi, E., Miragliotta, G., Caprio, F., Favale, M., Mosca, A., & D’Alagni, M. (1996). Diaper rash treated with chlorhexidine. Clinical results and changes in the bacterial flora. European Journal of Pediatric Dermatology, 6(4), 213-6.